Verschenen: Bulletin Marcel Proustvereniging nr. 10
Red. Wouter van Diepen & Manet van Montfrans
Onder de auteurs van de bijdragen in dit nummer dat net zoals het vorige in een jubileumjaar verschijnt – Proust werd in 1871 geboren – bevinden zich een theoloog, een historicus en een filosoof. Elk stellen zij vanuit hun eigen achtergrond vragen aan de tekst van de Recherche. De theoloog, Pim Ligtvoet, herleest de verschillende Nederlandse vertalingen om te zien of zij recht doen aan de daarin verborgen sporen van Prousts joods-katholieke wortels en van zijn seksuele geaardheid. De historicus, Wim Roobol, onderzoekt de rol in de romancyclus van het in zijn discipline cruciale begrip toeval en reconstrueert het mensbeeld van Prousts Verteller. En de filosoof, Frans Jacobs, vraagt zich af hoe Proust in zijn werk met zijn niet geringe wijsgerige kennis is omgesprongen.
Een ander, bijna onuitputtelijk aspect van Prousts oeuvre, dat in dit Bulletin ook weer in twee artikelen aan de orde komt, is zijn reflectie op andere kunstvormen, en de manier waarop hij schilderkunst en muziek in zijn werk integreert. Die reflectie is bij Proust altijd gekoppeld aan zijn eigen literaire praktijk. De bespreking van recent uitgegeven essays van Roland Barthes over Proust benadrukt de thematische verwantschap tussen beide schrijvers. Barthes’ levenslange belangstelling voor de Recherche spitste zich na het verlies van zijn eigen moeder toe op de sterfscène van de grootmoeder in Sodom en Gomorra. Maar de vraag die van meet af aan een rol speelde in Barthes’ denken over Proust is wanneer en hoe Proust erin slaagde om het ‘recept’ van de Recherche te vinden.
De recente uitgave van Les soixante-quinze feuillets et autres documents inédits (2021) door Nathalie Mauriac-Dyer geeft antwoord op deze vragen. In 2018 vond men een schat aan verdwenen gewaande documenten terug waaronder, behalve een manuscript uit 1908 met de allereerste versie van zes cruciale episodes uit de Recherche, ook een uitvoerige beschrijving van een aantal onwillekeurige herinneringen. Nathalie Mauriac maakt in haar commentaar duidelijk welke perspectieven deze ‘Graal’ voor alle Proustianen opent.
Het Marcel Proust Bulletin nr. 10 is als download beschikbaar.