Ik studeer Frans. Dat zeggen niet veel mensen van mijn leeftijd, zelfs zo weinig dat de opleiding in gevaar is. Vreemd is dat niet. Op middelbare scholen worden leerlingen die Frans kiezen vaak bedolven onder starre woordenlijsten en grammaticaregels. En daarbuiten wordt het nut van Frans meestal niet ingezien. En dat terwijl de Fransen van grote invloed zijn geweest op ons eigen Nederland, denk aan leenwoorden als restaurant en paraplu en onze achternaam, merci Napoléon. Het Frans was bovendien lange tijd een lingua franca – zoals het Engels nu – en had een grote invloed op andere Europese culturen.
Literatuur, verhalen en gedichten maken cultuur toegankelijk. Ik denk dan ook dat we op school meer Franse literatuur moeten lezen om leerlingen te verbinden met de rijke Franse cultuur en met een geschiedenis die nauw verbonden is met de onze.
Maar klassieke teksten van Victor Hugo en Émile Zola zullen leerlingen niet aanspreken: ze zijn ‘moeilijk’, ‘wollig’, ‘intellectueel’. Moderne Franse romans zijn juist krachtig en toegankelijk en staan midden in de maatschappij. De auteurs zijn afkomstig uit de hele Franstalige wereld: van Canada tot Senegal, Haïti, Marokko, Tunesië en Algerije. Ze snijden onderwerpen aan die Nederlanders net zo goed bezighouden: veranderingen op de werkvloer, racisme, machtsmisbruik, de erfenis van het kolonialisme, klimaatverandering. Het krijgt allemaal een plek in de moderne Franse romans, verhalen en poëzie.
Discussies in de klas
Actuele Franse literatuur helpt leerlingen dus na te denken over thema’s die ook spelen in Nederland. Tegelijk vergroot die literatuur hun wereld én woordenschat en helpt leerlingen klanken en taalstructuren te herkennen. Maar bovenal kan literatuur gebruikt worden voor discussies in de klas, al dan niet in het Frans: waarom spreekt deze tekst je aan? Waar gaat de tekst eigenlijk over? Zulke open gesprekken kunnen Franse literatuur voor scholieren betekenis geven: het sluit aan bij hun leven.
Een boek dat gebruikt zou kunnen worden is Triste Tigre van Neige Sinno. Het gaat over seksueel misbruik en won drie belangrijke Franse prijzen. Ook maakt het deel uit van de selectie van de Choix Goncourt des Pays-Bas 2023. Die laatste prijs wordt toegekend door Nederlandse studenten Frans. Het discussiëren over de genomineerden is een fantastische manier om boeken te ontdekken en laagdrempelige gesprekken te voeren over literatuur. Leerlingen uit de bovenbouw kunnen aan die discussies meedoen zonder het hele boek te lezen. Zo zouden we ze kunnen enthousiasmeren voor het Frans. Want het is eeuwig zonde als deze prachtige taal verdwijnt uit Nederland.
Deze bijdrage verscheen eerder in dagblad Trouw op 3 februari 2024.